روستای قره چی سفلی
یادگیرى جراتمند بودن
اصغر مجتهدزاده
جراتمند بودن چیست؟
آیا تا کنون متوجه شدهاید که در قبال تقاضاهاى دیگران، به رغم این که تمایل به انجام آنها نداریم، به جاى گفتن «نه نمىتوانم» ، «بله» مىگویید؟ آیا نمىتوانید نارضایتى خود را از یک دوستبیان کنید، حتى اگر فکر کنید آن کار موجه است؟ آیا قبول تمجید و تحسین را دشوار مىیابید؟
اگر پاسخ شما به هر یک از سؤالات فوق «بله» باشد، احتمالا در زمینهى جراتمندى مشکل دارید. جراتمندى دفاع از خود به شیوهاى است که به حقوق شخص دیگر تجاوز نشود. جراتمندى ابراز مستقیم، صادقانه و مناسب احساسات و عقاید شما است. ممکن استشما جراتمندى را در گذشته ناراحت کننده یافتهاید; زیرا آن را با پرخاشگرى اشتباه گرفتهاید. پرخاشگرى یک نوع شیوهى دفاع از خود است که در آن به حقوق شخص دیگر تجاوز مىشود. پرخاشگرى به صمیمیت آسیب مىزند و شان شما را در دید دیگران پایین مىآورد.
یکى از تعاریف دفاع از حقوق خود و اجازهى بهرهجویى از این حقوق را به کسى ندادن، جراتمند بودن است. جراتمندى هم چنین به معنى انتقال روشن آن چه در واقع مىخواهید، احترام گذاردن به حقوق و احساسات خود و احترام گذاردن به حقوق و احساسات دیگران است. جراتمندى ابراز صادقانه و مناسب احساسات، عقاید و نیازهاى شخصى است.
جراتمندى اتخاذ موضع خودتحلیلى و سپس عمل است، آنگاه نتایج ارزشمند حاصل مىآید.
وجه تمایز جراتمندى و پرخاشگرى
پرخاشگر بودن به معنى حمایت از خود به شیوهاى است که در آن به حقوق دیگران تجاوز مىشود. رفتار پرخاشگرانه نوعا تنبیه گرانه، خصمانه، سرزنشآمیز و تحکیم جویانه است. پرخاشگرى مىتواند تهدید، توهین و حتى تنبیه بدنى را شامل شود. پرخاشگرى مىتواند شامل ریشخند، عبارت طعنهآمیز، غیبت و... «لغزش زبانى» شود.
چه چیز باعث مىشود مردم از جراتمند بودن اجتناب ورزند؟
اکثر مردم به دلیل ترس از ناراحتى دیگران و از دست دادن دوستى آنها، از جراتمندى دست مىشویند. با این وجود هر چند ممکن استشما با کنار گذاردن جراتمندى از ناخرسندىهاى فورى و بلافصل پرهیز کنید، ولى چنین کارى در درازمدت رابطه را به مخاطره مىافکند و آنگاه احساس شما این خواهد بود که مرتب بهرههایى را از دست مىدهید.
شما از چه میزان جراتمندى برخوردارید؟
سؤالات زیر را از خودتان بپرسید:
آیا شما احساسات و توجیحات خود را به روشنى به دیگران بیان مىکنید؟
آیا شما در صورت نیاز، از دیگران درخواست کمک مىکنید؟
آیا شما خشم و عصبانیتخود را به نحو مناسب ابراز مىدارید؟
آیا وقتى گیج مىشوید، سؤال مىپرسید؟
آیا وقتى متفاوت از دیگران فکر و احساس مىکنید، عقاید خود را داوطلبانه بیان مىدارید؟
آیا وقتى نمىخواهید کارى انجام دهید، مىتوانید «نه» بگویید؟
آیا شما در مجموع به شیوهى اعتمادآمیز، با قدرت و صلابت صحبت مىکنید؟
آیا وقتى با مردم حرف مىزنید به آنها نگاه مىکنید؟
چهار نوع جراتمندى
جراتمندى اساسى: این نوع جراتمندى، ابراز ساده و مستقیم باورها، احساسات، یا عقاید شما است. این نوع جراتمندى معمولا از طریق عبارات سادهاى; چون «من مىخواهم» یا «من احساس مىکنم» ابراز مىشود.
جراتمندى قوى: این نوع جراتمندى، انتقال حساسیتها به شخص دیگر است. بازشناسى موقعیتیا احساسات شخص دیگر که به دنبال آن اظهارنظرى صورت مىگیرد که در آن شما از حقوق خاص خود حمایت مىکنید.
«من مىدانم که شما واقعا سرتان شلوغ بوده است، ولى مىخواهم احساس کنم که رابطهها براى شما مهم است. مىخواهم شما به من و ما زمانى را اختصاص دهید.»
جراتمندى فزاینده: این نوع جراتمندى زمانى به وقوع مىپیوندد که شخص دیگرى در واکنش به جراتمندى اساسى شما شکست مىخورد و به تجاوز علیه حقوق شما ادامه مىدهد. در نتیجه شما به تدریج جراتمندى را گسترش مىدهید و به نحو فزایندهاى بر راى خود محکمتر تاکید مىورزید. در این گونه جراتمندى حتى ممکن استشما به پارهاى از اعمال اشاره کنید که در صورت ادامهى رفتار طرف مقابل، از شما به عنوان نتیجه بروز کند، ولى اشاره به اعمال تنها پس از چند عبارت جراتمندانهى اساسى و پایه ارایه مىشود. براى مثال، اگر شما تا پنجبعدازظهر فردا کارتان را روى ماشین من تمام نکنید، من مجبور مىشوم به فلان یا بهمان دفتر تجارى زنگ بزنم.»
جراتمندى از طریق گفتار با «من» آغاز شونده: این نوع جراتمندى خصوصا براى بیان احساسات منفى مفید است. این نوع جراتمندى یک اظهارنظر سه بخشى را شامل مىشود.
- وقتى شما چنین و چنان کردید... (رفتار را توصیف کنید.)
- اثرات عبارتاند از... (این موضوع را که چگونه رفتار به نحو عینى و ملموس بر شما اثر مىگذارد، توصیف کنید.)
- من احساس مىکنم که...عبارت اول شخص مفرد را به کار ببرید: «من احساس مىکنم که» به جاى «شما فلان یا بهمان هستید.»
تمرکز اصلى در اظهارنظرهاى با «من» آغاز شونده، روى بخش «من احساس مىکنم» ، «من مىخواهم» مىباشد. به هنگام ابراز خشم، تمایل غالبا به سرزنش شخص دیگر، از کوره دررفتن و اختیار هیجان را از کف دادن است. جراتمندى از طریق گفتار با «من» آغاز شونده مىتواند به شما کمک کند به نحو سازنده برخشم خود متمرکز شوید و در ارتباط با احساسات خودتان موضع روشنى بگیرید.
یادگیرى جراتمند بودن به شیوهى مثبت
چگونه شروع کنیم؟
یک نظام اعتقادى و ارزشى را قبول کنید که به شما رخصت ابراز وجود بدهد. این گام دشوارترین گام است. بدین معنى که چنین نظامى است که به شما اجازه مىدهد خشمگین شوید، «نه» بگویید، درخواست کمک کنید و خطا کردن را قبول کنید.
یادگیرى مهارتهاى جراتمندى
این مهارتها عبارتند از: جراتمندى اساسى، جراتمندى قوى، جراتمندى فزاینده از طریق گفتار با «من» آغاز شونده.
چهار نوع جراتمندى
از بهترین مهارتهاى ارتباطى خود استفاده کنید. تماس چشمى مستقیم برقرار کنید، وضع بدنى مناسب به خود بگیرید، حالات چهره خود را مناسب با پیام انتخاب کنید، سطح و آهنگ مناسب صداى خود را حفظ کنید، زمان مناسبى را براى جراتمندى انتخاب کنید.
فنون خاص جراتمندى
گفتار جراتمندانه: اجازه ندهید دیگران از شما بهرهجویى کنند و بر رفتار مناسب و منصفانه داشتن اصرار بورزید. دربارهى آن چه مىخواهید، آن چه فکر مىکنید و آن چه احساس مىکنید تا آنجا که ممکن است صریح و خاص باشید. مثلا: «نوبت من است» ، «لطفا صداى رادیو را کم کنید» ، «چون درخواستخود شما است دوست دارم شما را در یک لباس دیگر ببینم، این لباس مناسب شما نیست.»
مخالفت منفعلانه و فعالانه: وقتى با شخصى مخالف هستید به دلیل تمایلى که به حفظ رابطهى «صلحآمیز» دارید از طریق لبخند زدن، تکان دادن سر یا بذل توجه، تظاهر به موافقت نکنید، به جاى آن، موضوع بحث را تغییر دهید، به شیوهى دیگرى عمل کنید. وقتى اعتماد به موضوع دارید، به صورت فعال مخالفت کنید.
پرسیدن چرا: وقتى شخصى داراى اقتدار بوده و از موضع بالاتر، از شما مىخواهد کارى انجام دهید که به نظر منطقى یا لذت بخش نمىآید، بپرسید «چرا» باید آن را انجام دهید. شما یک فرد بزرگ سال هستید و نباید اقتدار را بدون پرسش بپذیرید. بر توضیحى که متقاعد کننده باشد اصرار بورزید.
با خودتان صحبت کنید: وقتى عملى انجام دادهاید که آن را ارزشمند تلقى مىکنید، براى دیگران این فرصت را فراهم کنید تا از آن مطلع شوند. هم چنین اجازه دهید مردم بدانند دربارهى امور چه احساسى دارید. در مکالمه، متکلم وحده نباشید، اما وقتى موقعیت را مناسب یافتید در سخن گفتن درنگ نکنید.
تمرین، تمرین، تمرین:
به صرف خواندن یک جزوه نمىتوانید جراتمند بودن را یاد بگیرید، اگر امکان آن فراهم استبه گروه مهارتهاى جراتمندى یا گروه مهارتهاى ارتباطى بپیوندید. شما مىتوانید در ارتباطى که با دوستان و اعضاى خانوادهى خود برقرار مىکنید این مهارتها را تمرین کنید، ولى ابتدا به آنها بگویید که مشغول چه کارى هستید! روى کمک آنها مىتوانید حساب باز کنید، در مورد چگونگى انجام مهارتها، از این افراد بازخورد دریافت کنید. ارتباط صادقانه در درازمدت به روابط شما یارى مىرساند. در آغاز سعى نکنید رفتارتان را در مورد موقعیتهاى دشوار و فشارآور تغییر دهید. ابتدا در موقعیتهایى که کمترین احتمال خطر را دارد، تمرین کنید.
مبارزه با نگرانىهانگرانىهاى فکرى، چون هیولایى است که میلیونها انسان همه روزه در چنگال آن اسیرند. دشمنى پنهان، که سلامتى انسانها را تهدید و زندگى آنها را تلخ و عمرشان را کوتاه مىنماید. اما باید توجه داشت که این معضل و بیمارى جانکاه، قابل معالجه و کنترل است. انسان مىتواند با ارادهاى قوى افکار خویش را کنترل کند و نگرانى را از خود دور سازد، به شرط اینکه راه مهار کردن و مبارزه با آن را بداند. براى این کار اولین قدم، کشف علل و عوامل نگرانىهاست و سپس مبارزه و چارهجویى و علاج آن. براى برطرف ساختن نگرانىهاى فکرى، راههاى مختلفى وجود دارد: 1- بازگو کردن عقدههاروان شناسان معتقدند که اندوه و نگرانى اگر واپس زده شود، موجب ناراحتىهاى فکرى و روحى مىگردد. باید فکر و ذهن را از نگرانىها خالى کرد و بهترین راه آن، در میان گذاشتن عقدهها و نگرانىها با دوستان است. این افراد مىتوانند هسمر، پدر، مادر، برادر و خواهر یا از اقوام و آشنایان یا دوستان و برادران دینى و یا مشاوران تربیتى و روانى و یا علماى دینى وارسته باشد. بنابراین، اگر مشکلى برایتان پیش آمد به جاى آنکه آن را در خود نگه دارید و براى خود نگرانى فکرى درست کنید و دایم دچار عذاب وجدان و ترس از آینده و اضطراب و احساس گناه و... شوید، بهتر است مسائل مربوط به آنرا برونریزى کنید و حرفهاى دلتان را با یک فرد مورد وثوق و اطمینان و دلسوز در میان بگذارید و از عواقب شوم ناراحتىهاى فکرى، خود را برهانید. 2- توبه و طلب آمرزشاگر نگرانى شما در اثر معصیت و گناهى است که در اثر غفلت، از شما سر زده است و روح و فکر شما زیر تازیانههاى وجدان دچار شکنجه و عذاب مىشود، براى رهایى و نجات از آن به دامن توبه پناه ببرید و از خداوند رحمان و رحیم طلب آمرزش کنید و تصمیم بگیرید که دیگر دنبال گناه نروید و بدینسان با توبهاى واقعى آرامش روحى خود را بازیابید. گناه هر قدر هم بزرگ باشد، اگر انسان گناهکار از کردهاش واقعا پشیمان شود و با خداى خویش در دل کند و از او طلب آمرزش نماید و با او عهد کند که حقوق مردم را بپردازد و از فرمان او سرپیچى نکند، خداوند او را خواهد بخشید. 3- دستیابى به موفقیت در تحصیلاگر عامل نگرانى شما ناکامى و عدم موفقیت در تحصیل است، به جاى آنکه بگذارید این دیو، نگرانى در درون شما لانه کند، بکوشید تا علل ناکامى و شکستخود را دریابید و سپس با برطرف کردن آنها و با تصمیم و پشتکار به درس خواندن بپردازید. آنقدر مطالعه کنید و درس بخوانید و تمرین کنید تا به پیروزى و موفقیتخود یقین پیدا کنید. بکوشید اشتباهات گذشته را تکرار نکنید و تنبلى و بىخیالى را از خود دور کنید و ساعات بیشترى را به درس خواندن اختصاص دهید و در وقت مناسب و محیط مناسب مطالعه خود را انجام دهید. از فنون مطالعه و یادگیرى استفاده کنید; روشهاى بهتر حفظ کردن مطالب را فراگیرید; در محیط خلوت و آرام به مطالعه بپردازید و در ساعاتى به مطالعه بپردازید که ذهن شما براى فهم و حفظ مطالب آمادهتر است، مثل پیش از خواب یا صبح زود. نگران نباشید، اضطراب و ناراحتى پیش از امتحان تا حدى طبیعى است و حتى وجود آن براى وادار کردن انسان به فعالیت و مطالعه لازم است اما اگر از حد معمول فراتر رود و انسان را از فعالیت مفید باز دارد، بایدبه نحوى آن را درمان و بر طرف کرد. باید یکى دو ساعت قبل از امتحان هیچ مطالعهاى نکنید و استراحت فکرى داشته باشید تا آمادگى لازم را براى درک سؤالات و سرعت انتقال فکرى داشته باشید. مطالعه شتابزده در این موقع نه تنها مفید نیستبلکه مخرب و زیانبار است و موجب تشویش افکار و مطالعات قبلى انسان مىشود. 4- موفقیت در کسب و کاربراى موفقیت در کسب و کار باید با دیدن افراد کوشا و زرنگ و با توکل بر خداى یگانهو اعتماد به نفس، دامن همتبه کمر زد و به فعالیت و کوشش پرداخت. سعى کنید به کار و شغل و حرفهاى بپردازید که علاقه بیشترى به آن دارید و استعداد پیشرفت آن را در خود مىبینید. اگر نسبتبه شغل و حرفه خود بىرغبت هستید و یا از آن بدتان مىآید، یا باید سعى کنید انگیزه و رغبتبه آن را در خود پرورش دهید و یااگر نمىتوانید از آن کار دستبردارید، به حرفه و شغل دیگرى بپردازید که به آن علاقهمند هستید. امام صادق علیه السلام مىفرماید: «خداوند بزرگ راه هیچ روزى و درآمدى را بر مؤمنان نمىبندد مگر آنکه راه بهتر و مفیدترى را مىگشاید. (وسایل، ج 12، ص 33) خدا گر ز حکمتببندد درى ز رحمت گشاید در دیگرى اگر در تجارت و کسب و کار شکستخوردهاید، باید به افراد با تجربه در این فن مراجعه کنید یا با متخصصین اقتصادى مشورت نمایید. از این طریق مىتوانید از تجارب آنها درس بگیرید و در راه پیشرفتخود استفاده کنید. 5- قناعت و صرفهجویىاگر به خاطر مشکلات اقتصادى، پایین بودن دستمزد و بالا بودن تورم و گرانى قادر نیستید درآمد مناسبى داشته باشید، بکوشید تا با برنامهریزى مناسب و استفاده از الگوهاى صحیح مصرف، از خرجهاى اضافى و دوباره کارىها بکاهید و با صرفهجویى و ناعتخود را با وضع موجود وفق دهید. امام علیه السلام فرمود: «ضمنت لمن اقتصد ان لا یفتقر»; کسى که مراعات اقتصاد و میانهروى را نماید من ضمانت مىکنم که فقیر نگردد. (وسایل، ج 12، ص 41، حدیث 2) و نیز امام باقر علیه السلام مىفرماید: «کسى که اقتصاد در معیشت و حساب صحیح دخل و خرج در زندگى نداشته باشد خیرى در او نیست...» (وسایل، ج 2، ص 42) 6- فراموش کردن عشقهاى کاذبکاهى نگرانىها در اثر عشقهاى کاذب دنیایى یا وابستگىهاى مادى است. گرچه فراموش کردن یک عشق کار سادهاى نیست اما محال هم نمىباشد. مىتوان با بینش و تفکر صحیح و بررسى بیشتر، این احساس را در خود ایجاد کرد که همه زندگى در اینفرد خلاصه نمىشود و همه هدف خلقت انسان، تعلق به مادیات و دلبستگى به افراد نیست. انسان قدرت آن را دارد که از همه این قیود خود را برهاند و به عشق حقیقى دستیابد. در این صورت، نه تنها هیچ جدایى مادى براى او آسیبزا و مخرب نخواهد بود، بلکه گاهى مىتواند او را در مسیر رشد و تعالى نیز کمک نماید و به او سرعتبیشترى در مسیر و سلوک الى الله بدهد. 7- تمسک بدانچه که تحمل مشکلات را براى انسان آسان مىکندانسان مىتواند با توجه به جلب رضایتخداوند نگرانىهاى خود را رفع نماید. قصد قربت و انجام کار براى خوشنودى خداوند و امید ثواب و پاداش الهى مىتواند بزرگترین مشوق انسان باشد و تمام غم و اندوهها را از دل انسان بیرون کندو انسان را در برابر مشکلات و بلایا صبور نماید. امام حسین علیه السلام در سختترین لحظات مصیبت و بلا در حالىکه پیکر خونین فرزند شیر خوارهاش روى دست اوست مىگوید: «آسان استبر من مصیبتهایى که بر من فرود مىآید چون خدا مىبیند.» (بحار، ج 5، ص 46) 8- سرگرمىهاى سودمند و تفریحات سالمپارهاى از نگرانىها را با سرگرمىهاى سودمند و تفریحات سالم مىتوان برطرف نمود. بسیارى از نگرانىها به خاطر هجوم افکار غلط به ذهن انسان در حال بیکارى است. و لذا اگر انسان براى خود سرگرمىها و مشغولیتهاى سودمند ایجاد کند که بیکارى کمترى داشته باشد، مىتواند از هجوم این افکار غلط به ذهن خود جلوگیرى نماید. ورزش، قدم زدن و گفت و گو کردن با دوستان، صله ارحام، دیدن مناظر طبیعى و تفکر در خلقت آنها، هر یک به نوبه خود مىتواند در این زمینه سودمند باشد. گاهى یک مسافرت مىتواند همه نگرانىهاى فکرى انسان را برطرف سازد و قواى تحلیل رفته انسان را بازسازى نماید. رسول اکرم صلى الله علیه و آله فرمود: «مسافرت کنید تا سالم و تندرستباشید.» (مستدرک، ج 2، ص 22) 9- اندیشیدن به جنبههاى مثبتبه جاى آن که همواره جنبههاى منفى و وحشتناک امور را در نظر بگیریم، کمى هم به اصطلاح به نیمه پر لیوان نگاه کنیم و جنبههاى مثبت زندگى و نعمتهاى خود را که از آنها برخورداریم، در نظر بگیریم. مسلما جنبههاى مثبت زندگى هر فرد بسیار بیشتر از جنبههاى منفى آن است. بنابراین، به جاى نگرانى در مورد آنچه نداریم بهتر استبه آنچه داریم بیندیشیم و قدر نعمتهاى الهى را بدانیم
|
میدانم روزی با تنی خسته وخیس، سوار بر قطرات درشت باران
بر ناودانهای قلبم فرود می آیی
و من در انبوه مژگانم میزبانت خواهم بود
و در آن لحظه چشمانم را برای همیشه میبندم
تا دیگر دوریت را حس نکنم
روزهایی که با چند خاطره تلخ و شیرین به سر رسید و
تنها یادگاراز آن روزها یک قلب شکسته بر جا ماند.
روزهای شیرین عاشقی گذشت و امروز من تنهای تنهایم گذشت
و اینک دلم هوای تو را کرده است....
دلم تنگ است برای آن لحظه های شیرین با هم بودنمان!
دلم برای گرفتن آن دستان مهربانت تنگ شده است....
کاش دوباره آن روزهای شیرین عاشقی مان تکرار می شد کاش دوباره
می توانستم آن صدایی که شب و روز به من آرامش می داد را بشنوم....
دلم برای آن خنده های قشنگت تنگ شده است
بـــــــــــــــــــــــــرگـــــــــــــــــــــرد
بنام هستی بخش کائنات
وبلاگ رسمی روستای قره چی سفلی افتتاح شد
| Design By : Pichak |
